GDPR – Νομοθεσία

Ο Γενικός Κανονισμός για την Προστασία Δεδομένων (ΓΚΠΣ) θα ισχύσει από τις 25 Μαΐου 2018 αντικαθιστώντας την οδηγία 95/46/ΕΚ για την Προστασία Προσωπικών Δεδομένων. Ο κανονισμός στοχεύει τόσο στην θέσπιση ενός ενιαίου πλαισίου προστασίας των προσωπικών δεδομένων σε όλη την Ένωση όσο και στην διασφάλιση της ελεύθερης διασυνοριακής διακίνησης δεδομένων. Στα πλαίσια των αρχών του κανονισμού, τα υποκείμενα των δεδομένων αποκτούν νέα δικαιώματα, μεταξύ άλλων αυτών της ενημέρωσης, της πρόσβασης και της λήθης. Απαγορεύεται η χρήση προσωπικών δεδομένων χωρίς την ελεύθερη συγκατάθεση, ειδικά όταν πρόκειται για ευαίσθητη κατηγορία δεδομένων, και η συγκατάθεση μπορεί να ανακληθεί ελεύθερα οποιαδήποτε στιγμή. Επιπλέον, εισάγεται ρύθμιση για την κατάρτιση προφίλ και τα δικαιώματα των υποκειμένων έναντι της απολύτως αυτοματοποιημένης λήψης αποφάσεων και τις συνέπειες της. Τέλος, δίνεται ιδιαίτερη βαρύτητα στην ασφάλεια των προσωπικών δεδομένων ώστε να προστατεύονται στο μέγιστο τα ατομικά δικαιώματα.

Ενημέρωση

Κατά την συλλογή των δεδομένων ο διαχειριστής οφείλει να ενημερώσει σε εύλογο χρονικό διάστημα το υποκείμενο των δεδομένων σε σαφή, συνοπτική και εύκολα προσβάσιμη μορφή για την επεξεργασία στην οποία πρόκειται να υποβληθούν τα δεδομένα και για τα δικαιώματά του. Εξαιρούνται περιπτώσεις που τα δεδομένα προστατεύονται από απόρρητο ή η απόκτηση και κοινολόγηση τους προβλέπεται από το δίκαιο του κράτους ή της Ένωσης.

Μεταξύ άλλων, ο υπεύθυνος θα πρέπει να παρέχει πληροφορίες για τον ίδιον, τους σκοπούς της επεξεργασίας, τους αποδέκτες των δεδομένων αν υπάρχουν, το χρονικό διάστημα που θα διατηρηθούν τα δεδομένα και τα κριτήρια που επηρεάζουν το διάστημα αυτό. Παράλληλα, δηλώνεται με σαφήνεια το δικαίωμα υποβολής αιτήματος (για πρόσβαση, επεξεργασία ή διαγραφή των δεδομένων), το δικαίωμα ανάκλησης της συγκατάθεσης και η δυνατότητα καταγγελίας σε εποπτική αρχή.

Αν τα δεδομένα επεξεργάζονται με σκοπό την κατάρτιση προφίλ, θα πρέπει να υπάρχει ενημέρωση ξεχωριστά για την διαδικασία και τις συνέπειες που μπορεί να έχει για το υποκείμενο των δεδομένων. Σε περίπτωση που τα δεδομένα διαβιβαστούν σε τρίτους, το υποκείμενο πρέπει να ενημερωθεί το αργότερο μετά την πρώτη διαβίβαση.

Tο υποκείμενο έχει, επίσης, το δικαίωμα να αιτηθεί ενημέρωση για το κατά πόσο δεδομένα που τον αφορούν περνούν από επεξεργασία ή ακόμα και να παραλάβει τα δεδομένα του σε μηχαναγνώσιμη μορφή και να τα διαθέσει σε άλλον υπεύθυνο επεξεργασίας.

Σε περίπτωση που δεδομένα προσωπικού χαρακτήρα υψηλού κινδύνου παραβιαστούν, ο τελευταίος υποχρεούται να ενημερώσει το υποκείμενο για την φύση της παραβίασης, το είδος των δεδομένων, τις συνέπειες της παραβίασης και τα μέτρα που λαμβάνει για την επίλυση του ζητήματος, ειδικά αν η παραβίαση απειλεί την ασφάλεια ή την καταπάτηση ατομικών δικαιωμάτων των υποκειμένων.

Ελεύθερη συγκατάθεση

Ο ΓΚΠΔ δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα στην συγκατάθεση του υποκειμένου για την χρήση προσωπικών δεδομένων, η οποία θα πρέπει να παρέχεται με σαφή θετική ενέργεια η οποία να συνιστά ελεύθερη, συγκεκριμένη, ρητή και εν πλήρει επιγνώσει ένδειξη της συμφωνίας του υποκειμένου (αιτιολογική σκέψη 32 του ΓΚΠΔ).

Η συγκατάθεση θα μπορούσε να δοθεί με μία γραπτή δήλωση, με τη συμπλήρωση τετραγωνιδίου σε μια ιστοσελίδα. Έμφαση δίνεται στην θετική ενέργεια εκ μέρους του υποκειμένου οπότε η σιωπή, τα προσυμπληρωμένα τετραγωνίδια ή η αδράνεια δεν θα πρέπει να εκλαμβάνονται ως συγκατάθεση (αιτολογική σκέψη 32 του ΓΚΠΔ).

Ο κανονισμός δεν αφήνει περιθώρια εξαιρέσεων αφού η συγκατάθεση θα πρέπει να αφορά συγκεκριμένα δεδομένα που θα υποβληθούν σε ορισμένη επεξεργασία για καθορισμένο χρονικό διάστημα. Για να διαφυλαχτεί η διαδικασία, ορίζεται επιπλέον ότι:

Το υποκείμενο μπορεί να αναιρέσει την συγκατάθεση του οποιαδήποτε στιγμή και ο υπεύθυνος της επεξεργασίας οφείλει να τον διευκολύνει στην συγκεκριμένη διαδικασία

Η συγκατάθεση δεν θεωρείται ελεύθερη αν υπάρχουν ξεκάθαρες σχέσεις εξουσίας μεταξύ του υποκειμένου και του υπεύθυνου (π.χ. ο υπεύθυνος της επεξεργασίας είναι δημόσια αρχή). Σε καμία περίπτωση η συγκατάθεση δεν θα πρέπει να είναι προϋπόθεση για την παροχή υπηρεσιών εκτός αν η χρήση δεδομένων είναι απαραίτητη για την παροχή της υπηρεσίας

Για κάθε άλλη χρήση των δεδομένων, το υποκείμενο θα πρέπει να ενημερώνεται και να δίνει την συγκατάθεση του εκ νέου

Ειδικότερα όσον αφορά ευαίσθητα δεδομένα, η συγκατάθεση θα πρέπει να δίνεται με ακόμη μεγαλύτερη σαφήνεια. Το άρθρο 9 για την «ειδική κατηγορία δεδομένων» απαγορεύει την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα που αποκαλύπτουν τη φυλετική ή εθνοτική καταγωγή, τα πολιτικά φρονήματα, τις θρησκευτικές ή φιλοσοφικές πεποιθήσεις ή τη συμμετοχή σε συνδικαλιστική οργάνωση, καθώς και [την] επεξεργασία γενετικών δεδομένων, βιομετρικών δεδομένων με σκοπό την αδιαμφισβήτητη ταυτοποίηση προσώπου, δεδομένων που αφορούν την υγεία ή δεδομένων που αφορούν τη σεξουαλική ζωή φυσικού προσώπου ή τον γενετήσιο προσανατολισμό (Άρθ. 9 του ΓΚΠΔ).

Εξαίρεση αποτελούν και πάλι οι περιπτώσεις προστασίας του ατόμου ή των οικείων του, η προστασία του δημόσιου συμφέροντος ή η συλλογή των δεδομένων στα πλαίσια άσκησης της δικαιοσύνης, επιστημονικών ή στατιστικών σκοπών και φυσικά, οι περιπτώσεις που το ίδιο το υποκείμενο έχει δημοσιοποιήσει τα δεδομένα.

Τέλος, το άρθρο 8 του κανονισμού απαγορεύει την χρήση προσωπικών δεδομένων παιδιών κάτω των 16 ετών χωρίς την ελεύθερη συγκατάθεση του γονέα.

Επεξεργασία ανακριβών δεδομένων και δικαίωμα στην λήθη

Σε περίπτωση που το υποκείμενο των δεδομένων διαπιστώσει πως τα δεδομένα που τον αφορούν είναι ανακριβή, έχει δικαίωμα να υποβάλλει αίτημα για την επεξεργασία τους, το οποίο θα πρέπει να δρομολογηθεί από τον υπεύθυνο χωρίς καθυστέρηση.

Με τον ίδιο τρόπο το υποκείμενο μπορεί να υποβάλει αίτημα για πλήρη διαγραφή των δεδομένων του και ο υπεύθυνος είναι υποχρεωμένος να το εκτελέσει εφόσον, μεταξύ άλλων:

Τα δεδομένα δεν είναι πλέον χρήσιμα για τους σκοπούς που συλλέχθηκαν.

Έχει ανακληθεί η συγκατάθεση.

Τα δεδομένα υποβλήθηκαν σε επεξεργασία παράνομα.

Σε περίπτωση που ο υπεύθυνος αρνηθεί να εκτελέσει το αίτημα, το υποκείμενο μπορεί να υποβάλλει αίτημα περιορισμού της επεξεργασίας. Το ίδιο αίτημα μπορεί να κατατεθεί και στην περίπτωση που ενώ ο υπεύθυνος δεν χρειάζεται πλέον τα δεδομένα, τα χρειάζεται το υποκείμενο για την άσκηση νομικών αξιώσεων.